Intern Bunkernummer
KH M 30
Lokatie
Knokke Heist
Toegankelijkheid
Dakplaat zeer miniem zichtbaar
Aantal kamers
1
Type bunker
Kleine manschappenbunker - verschansing
Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • De bunker is heden het gemakkelijkst terug te vinden komende vanaf de weg naar Retranchement.
  • De structuur is dan met wat moeite terug te vinden als een eerste kleine verschansing, enkel nog zichtbaar aan zijn zeer miniem zichtbare bovenplaat, kort voorbij de manschappenbunker KH M 22, nog voor het kanaaltje de Cantelmolinie die de weide kruist.
Oude bunkerkaarten en nummeringen van toeapassing op deze bunker
  • Omdat er van de structuren van de Hollandstellung niet echt een eenduidige nummering bestaat, is het natuurlijk vervelend dat deze die er mogelijks al van bestaan op de duur allen door elkaar worden gebruikt en we op de duur het bos door de bomen van nummeringen niet meer zien staan. Dit zijn alvast de nummeringen die ik ken van deze bunkers:

Kaart: de Hollandstellung - Sector Marinegedeelte

De moeilijkheid bij deze kaart, is dat ze niet altijd nummert per structuur maar soms per cluster van structuren. Dit vermoeilijkt natuurlijk het weten of men alle structuren wel degelijk heeft gevonden.

(Kaart: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Deze structuur is allicht mee inbegrepen binnen (13++) op deze schets. Hetzelfde nummer bevat ook nog verschillende kleine verschansingen en de manschappenbunker KH M 22 op de oostkant van dit weiland, gekend als "Stützpunkt Heinrich". De structuur is te beschouwen als onderdeel van de verdediging van de oostkant van dit Stützpunkt Heinrich. De voorgaande structuur niet deel uitmakend van Stützpunkt Heinrich is de manschappenbunker met open mitrailleuropstelling KH M 14 (15++). De eerstevolgende structuur geen deel uitmakend van "Stützpunkt Heinrich" zal een verdwenen bunker langs de Cantelmolinie KH M 31 (11++) zijn.

Huidig kadastraal perceelnummer waar de bunker bijhoort en werd gebouwd:
  • Gemeente Knokke Heist, Sectie G, kadastraal perceel 756 (deels) - De bunker is niet apart gekadastreerd.

Luchtfoto en kadaster anno 2021.

Op deze ingezoomde luchtfoto zie je vrij duidelijk de manschappenbunker KH M 22 liggen op perceel G756. De zichtbare manschappenbunker en deze verschansing liggen beiden op hetzelfde kadastraal perceel.

Er liggen op de oostzijde van deze dijk tussen de Retranchementstraat tot op het uiteinde van het domein gekend als Stützpunkt Heinrich (Fort Hazegras) 3 van dergelijke kleine schuilstructuren. Dit is de meest noordwestelijke van de 3.

Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • De originele eigenaars van locaties waar Duitse bunkers werden gebouwd, werden niet zoals bij de bouw van Belgische bunkers in het interbellum onteigend. Zij hadden gewoon pech en de Duitse bezetter eigende zich de grond toe en bouwde er op wat hij er wilde opzetten. Men had daar als burger weinig over te klagen en kreeg dus op die manier een In veel gevallen giftig Duits cadeau.
  • Na de oorlog werden deze bunkers dan ook automatisch opnieuw eigendom van wie er origineel eigenaar van was voor de opeising gezien zij daar nooit voor onteigend waren.
  • Zeer zelden zijn daar na de oorlog van Belgische kant schadevergoedingen voor betaald omdat de aanwezigheid van de structuren soms wel meer dan storend was voor de originele eigenaars of omdat de structuren interessant waren om over te nemen als Belgische bunkers naar de toekomst toe (is zelden gebeurd voor alle duidelijkheid)
  • Het stond de eigenaars dan ook, zeker in de beginperiode na WOI, vrij daar mee te doen wat hij wou, al was afbreken zelden een optie omdat daar zeker op die momenten de middelen niet toe bestonden.
  • Deze structuur maakt deel uit van wat er ter plaatse nog rest van het oude vervolg van de Nieuwe Hazegraspolderdijk aan de overzijde van de Retranchementstraat. De dijk is hier zeker zwaar beschadigd door zijn oorlogsverleden.
  • Deze dijk en bijhorende structuren zijn dan ook heden eigendom van dezelfde landbouwer die ook de weilanden in bezit heeft bij de rest van Fort Hazegras (de hoeve rechtover het weiland).

Luchtfoto 1971 www.geopunt.be

Oude luchtfoto uit 1971 van de zone waar deze bunker staat. Deze bunker dient gezocht te worden juist iets meer oostelijk van de manschappenbunker KH M 22. Hij was bij de prospectie in 2017 al maar amper nog terug te vinden. Als het gras iets of wat hoger staat, is de kans groot dat hij totaal niet meer zichtbaar is. Hij is dan ook zeker niet op deze luchtfoto te zien als structuur. De resolutie van de foto is sowieso te klein om hier vlot de bunkers op te zien.

Luchtfoto anno 2021 (Google Earth).

Op deze ingezoomde luchtfoto zie je vrij duidelijk de manschappenbunker KH M 22 liggen. Deze kleine verschansing ligt juist zuidoostelijk van deze bunker. Er zal geen 10 meter tussen zitten. Meer noordwestelijk van dezelfde manschappenbunker is allicht ooit een structuur gedynamiteerd. Er rest in de talud enkel daar nog grof achtergebleven puin. Of dat een WOI of WOII structuur is blijft een raadsel tot op heden. Aan het puin te zien, zou ik vermoeden WOII.

Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • Het betreft een structuur op de voorlinie van de Hollandstellung, kortbij de Nederlandse grens dus.
  • Het is de 1e van 3 gelijkaardige kleine verschansingen die kunnen gevonden worden op dit noordoostelijke dijkgedeelte van het daarbij horende dijklichaam. Hij ligt dus nog aansluitend bij de eerste weide, voor het kanaaltje de Cantelmolinie.
  • Deze structuur maakt integraal deelt uit van het Stützpunkt Heinrich waarvan heden in totaal 14 structuren uit WOI gekend zijn (1 werd gesloopt ondertussen). Dit zouden er origineel 20 geweest zijn.

Functie van de bunker op de linie (link met eventueel andere structuren)

  • Een klein manschappenverblijf en tevens ook te beschouwen als een kleine verschansing in de dijk.
  • Deze structuren staken in het algemeen beperkt boven de dijk uit zodat ze een bijkomende verschansing boden. Hieraan kan men al duidelijk zien in welke mate de huidige dijken al hoger liggen dan vroeger.
Structuur van het bunkertje:
  • kleine structuur met beperkte schuilruimte.
  • Volgens Duitse terminologie allicht een "Unterschlupf für ein Trupp".

Bouwplannen horende bij deze bunker

Grondplan

Dit is een op de linie tussen Knokke tot Fort Sint Donaas (Lapscheure) zeer courant voorkomend type bunkertje. (Schets: KLM)

Omschrijving van het bunkertje:

  • Het is alvast een bunker deel uitmakend van het gedeelte van de linie opgetrokken door de Duitse Marine. Voor meer details over de specifiek daarbij toegepaste bouwprincipes, zie deze link.
  • Het type schuilstructuur heeft 1 vrij zware betonnen zijde in vijandelijke richting. Ook de dakstructuur is nog vrij dik uitgevoerd. Voor de rest is er enkel een kleine schuilstructuur, geschikt voor een aantal gezeten personen of bv het opbergen van munitie. Dit zijn wat ze gaan bestempelen als Sitzbunker.
  • Aan de achterzijde waren er normaal ijzeren luiken om de toegang tot de structuren te kunnen afsluiten.
  • Dit impliceert in elk geval dat hij volledig als een monoliet ter plaatste gestorte gewapende betonnen structuur is opgetrokken.
  • Aan de buitenzijde ziet men heden van dit type structuren meestal enkel nog de bovenplaat omdat ze heel vaak totaal verdwijnen in de ondergrond door ophogen van het terrein of de dijken door de jaren heen.
Actuele toestand van deze bunker:
  • Voorlopig is van deze structuur enkel zeer miniem de dakplaat te zien vanaf de buitenzijde van de dijk.
  • De toestand van het lager gelegen interne gedeelte is meestal totaal niet te zien. Dit is dus zeker niet geweten voor dit exemplaar dat zeker voor 99% verdoken zit in de ondergrond. Er is totaal niet geweten hoe intact de structuur nog is voor wat nog in de ondergrond steekt.
Draagt de bunker nog sporen van strijd:
  • Voorlopig gezien grotendeels onder het maaiveld, onbekend.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • Voorlopig niets geweten.

Foto's van deze bunker

Eigen prospectie in 2017 (dan ook pas de eerste keer gezien)

Op deze foto zie je ongeveer de locatie en is ze plaatsbaar naar zichtbare structuren. Op de achtergrond de hoeve aan de overzijde van de Retranchementstraat. Amper 10 meter verder zal de manschappenbunker KH M 22 liggen, ingewerkt in deze zelfde dijk. Merk op hoe weinig de schuilstructuur zichtbaar is gezien je hem al amper op deze foto kan zien. Hij is zelfs allicht beperkt opnieuw vrijgekomen omdat de dijk hier bovenaan door hevige regen wat is afgeschoven.

Dit is dus letterlijk alles wat je ervan kon zien in 2017. Al de rest zit onder het maaiveld van de talud.

Zo kon je hem trouwens zien liggen vanaf de buitenzijde van het terrein in 2017. Vanaf het weiland zal je hem totaal niet meer zien. Mogelijks is hij zelfs op dit moment opnieuw totaal niet meer te zien.

Specifieke bijkomende interessante bronnen:

  • Agentschap Onroerend Erfgoed 2017: Hollandstellung - https://inventaris.onroerenderfgoed.be/aanduidingsobjecten/69390
  • Algemene omschrijving Fort Hazegras - https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/58787
  • Ondanks dat gans het "Oude Fort Isabella" en "Het Nieuwe Fort Hazegras" officieel beschermd is, bestaan geen aparte fiches per hier aanwezige structuur en is de omschrijving die ervan is, alles behalve volledig en sluitend voor wat er nog te vinden is. Dit kan zeker gemeld worden voor de vele WOII structuren die amper in detail genoemd worden maar zelfs het aantal gemelde structuren van de Hollandstellung op deze site, klopt niet met het aantal dat hier geïnventariseerd wordt.
  • Allicht is deze structuur bij de inventarisatie door de dienst erfgoed van Fort Hazegras en zijn bijhorende structuren, nooit vastgesteld. Het is allicht een van de oorzaken van onderlinge verschillen in het aantal op het terrein vastgestelde structuren.
Vorige: KH M 22
Volgende: KH M 28